HİCRİ 4. YÜZYILDA TASAVVUF!
 

MR.(BAY) HALLAC-I MANSUR´U TANIYALIM (6.Bölüm)
 

Hallac'ın "Hûlul"küfrüne ait bir beyitle başlayalım yine; 
"Ne bahta var bana, ne de Medine Seven ben, O sevilen de benim Bir bedene girmişiz iki ruhuz biz O diye gördüğün benim bedenim. Bana bak, onu gör; hep aynı şeyiz!"
 

İbn Kesir'e kulak verelim hemen (öl. 774/13721); Onu (Hallac-ı) Mekke putperestlerine benzetir:
“Bozduğu yaptığından fazladır” diyerek eleştirir.”(1)
 

"Ben derim ki: Öldürülüşünden bu yana insanlar Hallac’ın durumu hakkında çeşitli fikirler ileri sürmüşlerdir. Fıkıhçıların bir çoğu, âlimler ve imamların onu öldürmek gerektiği ve onun kâfir olarak öldürüldüğü, yalancı, hakkı batıl gösteren, gözbağcılık yapan biri olduğu hususunda icma ettiklerini bildirmişlerdir. Sofilerin çoğu da bu görüştedirler. Sofilerin bir kısmı onun hakkında güzel sözler söylemişlerdir. Ne var ki, dış görünümü onları aldatmıştır. Onun iç kısmına ve sözünün gerçek anlamına vakıf olamamışlardır. Hallac, ilk zamanlarda kendini ibadete veren Rabbani bir kimse idi. Ama ilimden nasibi yoktu, kendi durumunu ve yaşantısını Allah’ın rızasına ve takvaya dayandırmamıştı. Bu nedenledir ki, ıslah ettiğinden çok ifsad ettiği gerçektir. Süfyan b. Uyeyne dedi ki: Bozulan âlimlerimizde Yahudilere benzerlik vardır. Bozulan âbidlerimizde de Hristiyanlara benzerlik vardır. Bu nedenledir ki Hallac’ın kafasına hûlul (yani ilahın insanının içine girmesi) ve ilah ile insanın birleşmesi (vahdet-i vücud) inancı girmişti. Bu nedenle çözüntüye uğrayan sapık kimselerden biri oldu. Başka yollardan gelen bir rivayette anlatıldığına göre Hallac’ın duruşu altüst olmuş, çeşitli şehirlere seyahatlerde bulunmuş, bütün bu seyahatlerinde halka, kendisinin Aziz ve Celil olan Allah’a davet eden biri olduğunu göstermişti. Sahih bir rivayette anlatıldığına göre o, Hindistan’a gitmiş ve rada büyücülüğü öğrenmiştir. “Ben, büyü ile insanları Allah’a davet ediyorum” demişti."(2)
 

Hallac tek başına hicri 4.yy'lı anlatmaya kâfi bir simadır. O yüzden Hallacı incelemek bize bu yy'daki tüm sapmalara yeterli ipucu verecek niteliktedir. Detaylı bir şekilde incelemeye devam edeceğiz inşâallah.
 

Kaynaklar:
1)İbn Kesîr, El Bıdaye Ve’n-Nihaye, Çağrı Yayınları: 11/235-241
2)Kadı Abdulcebbar da el-Muğni cilt 15 sayfa 259-275
 

Neue Welt